Με αφορμή την 50η επέτειο του πολυτεχνείου αναρωτιόμαστε εάν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι σε θέση να επιβάλλουν ένα εναλλακτικό απολυταρχικό καθεστώς στους εργαζομένους τους.

του Κωνσταντίνου Παπαλίτσα,

Με αφορμή την 50^η επέτειο της εξέγερσης του πολυτεχνείου εναντίον της στρατιωτικής δικτατορίας της χούντας αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει σήμερα στην αγορά εργασίας και εάν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι σε θέση να επιβάλλουν ένα εναλλακτικό απολυταρχικό καθεστώς στους εργαζομένους τους.

Ως γνωστόν απολυταρχικό είναι εκείνο το καθεστώς που δεν επιτρέπει στους πολίτες να εκφράσουν την γνώμη τους ελεύθερα. Αντίθετα τους τιμωρεί παραδειγματικά εάν οι απόψεις τους είναι αντίθετες με τα πιστεύω του καθεστώτος.

Η αποκατάσταση της δημοκρατίας τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλες χώρες ήρθε για να δώσει μόνιμη λύση στο παραπάνω πρόβλημα καθώς πλέον οι πολίτες είναι ελεύθεροι να εκφράζουν τις απόψεις τους δημόσια.

Ή μήπως όχι;

Η ελευθερία του λόγου είναι ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα και η εκάστοτε κυβέρνηση δεν μπορεί να πάρει κατασταλτικά μέτρα εναντίον της όσο και αν το επιθυμεί. Το μόνο που μπορεί να κάνει (και το κάνει κάθε φορά που της δίνεται η ευκαιρία) είναι να προβαίνει σε προπαγανδιστικού τύπου ανακοινώσεις και ενέργειες ώστε να κατευθύνει την κοινή γνώμη σε ελεγχόμενες αντιδράσεις.

Τι συμβαίνει όμως όταν ένα απολυταρχικό καθεστώς τείνει να ιδιωτικοποιηθεί;

Δυστυχώς τόσο στη Γηραιά Ήπειρο όσο και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού το ρόλο των δυνάμεων καταστολής δεν τον έχει αναλάβει η το κράτος αλλά ο ιδιωτικός τομέας.

Εάν προσπαθήσουμε να συνδέσουμε τα μηνύματα της εξέγερσης του πολυτεχνείου για ελευθερία, δικαιοσύνη και δημοκρατία με τα συμβαίνοντα στην εμπόλεμη λωρίδα στης Γάζας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς ή στον πόλεμο της Ουκρανίας, θα διαπιστώσουμε  ότι είναι δυνατόν ακόμη και σήμερα πολίτες να υφίστανται κοινωνικούς αποκλεισμούς αναλόγως την πλευρά που υποστηρίζουν.

Η παραπάνω άποψη ενισχύεται όλο και περισσότερο καθώς σχεδόν καθημερινά έρχονται στην επιφάνεια αποφάσεις ιδιωτικών επιχειρήσεων για επίπληξη, τιμωρία ή ακόμη και απόλυση εργαζομένων τους καθώς οι τελευταίοι τόλμησαν να εκφράσουν την άποψή τους δημόσια (κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) παίρνοντας το μέρος της μιας ή της άλλης πλευράς.

Δημοσιογράφοι από μεγάλα μέσα ενημέρωσης απολύονται, εργαζόμενοι οδηγούνται στη δικαιοσύνη επειδή μέσω των συνδικάτων τους εκφράζουν τη συμπαράστασή τους στον Παλαιστινιακό λαό κατηγορούμενοι ότι εκθέτουν την εταιρεία στην οποία εργάζονται, ενώ φοιτητές από παγκοσμίου φήμης πανεπιστήμια καταχωρούνται σε επιχειρηματικές black lists ώστε να μην μπορέσουν να βρουν δουλειά στο αντικείμενό τους.

Παρατηρούμε λοιπόν πως πολλοί εργοδότες στο κομμάτι της αξιολόγησης των εργαζομένων, πάνω από τα τυπικά προσόντα, την απόδοση και την παραγωγικότητά τους, βάζουν τις απόψεις τους σε κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Και επειδή οι αποφάσεις που παίρνονται στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα  είναι με γνώμονα τα οικονομικά τους συμφέροντα, είναι δυνατόν εργαζόμενοι να αποπεμφθούν εξαιτίας μόνο και μόνο των απόψεών τους, εάν οι τελευταίες θεωρηθούν ότι πλήττουν τη φήμη της εταιρείας στην οποία εργάζονται.

Τα φαινόμενα αυτά εμφανίζονταν και στο παρελθόν, αλλά κατά κύριο λόγο εντείνονται όταν παγκοσμίως λαμβάνουν χώρα έντονα περιστατικά όπως οικονομικές κρίσεις, πόλεμοι, πανδημίες κλπ. Το καπιταλιστικό μοντέλο με βάση το οποίο λειτουργούν οι οικονομίες δίνει τη δυνατότητα στους εργοδότες να προχωρήσουν πολλές φορές σε απολυταρχικές ενέργειες βάζοντας πάνω απ’ όλα τη φήμη και το κέρδος της επιχείρησής τους, χωρίς να υπολογίζουν τις επιπτώσεις σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο.

Το παραπάνω φαινόμενο διαρκώς διογκώνεται και είναι πλέον υπαρκτός ο κίνδυνος να δημιουργηθούν εργαζόμενοι δύο, τριών ή και τεσσάρων ταχυτήτων βασιζόμενοι αποκλειστικά και μόνο στις κοινωνικοπολιτικές τους πεποιθήσεις. Η επιρροή των ιδιωτικών επιχειρήσεων στη συνεκτικότητα της κοινωνίας βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο και σε περίπτωση που ξεπεραστούν και τα τελευταία δημοκρατικά αναχώματα, ένα εναλλακτικό απολυταρχικό καθεστώς είναι προ των πυλών να εγκατασταθεί εντός των κοινωνικών στρωμάτων και να ενεργεί αόρατα και ύπουλα μέσω των εργασιακών σχέσεων.

Ποτέ άλλοτε κανένα απολυταρχικό καθεστώς δεν είχε τη δυνατότητα να επιβάλλει τη θέλησή του χωρίς την εκδήλωση ακραίων περιστατικών βίας. Ο ιδιωτικός τομέας δείχνει ότι είναι πλέον σε θέση να επιβάλλει τις απόψεις του σε μια κοινωνία χωρίς ισχυρές δομές, κατακερματισμένη από την πληθώρα των πολιτικών σχηματισμών που αντί θα δώσουν έναν πλουραλισμό στην πολιτική ζωή του τόπου, συντελούν στην περαιτέρω αποσύνθεσή της.

Το βασικό ερώτημα είναι εάν η τωρινή σύνθεση της κοινωνίας είναι σε θέση να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των παραπάνω συμβάντων.

Ο κόσμος τα τελευταία χρόνια έχει μετατραπεί σε απλό παρατηρητή των εξελίξεων και όποιος προσπαθεί να βγει μπροστά και να προσπαθήσει να αλλάξει κάτι τις περισσότερες φορές φιμώνεται, παραγκωνίζεται και περιθωριοποιείται. Προσθέτοντας στα παραπάνω και τις απολυταρχικές ενέργειες των ιδιωτικών επιχειρήσεων δημιουργείται ένα εκρηκτικό μίγμα όπου ο πολίτης βάλλεται από παντού και νιώθει ανήμπορος να αντιδράσει.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο σκοπός τόσο των κρατών όσο και των ιδιωτών για προώθηση των πολιτικών τους επιτυγχάνεται αθόρυβα και τείνει να γίνει η νέα καθημερινότητα των πολιτών.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου όμως απέδειξε με τον πιο τρανό τρόπο ότι όταν οι πολίτες συνασπίζονται μπορούν να προβάλουν σθεναρή αντίσταση σε οποιοδήποτε καθεστώς είτε κρατικό είτε ιδιωτικό.

Θα μπορούσε να γίνει κάτι αντίστοιχο και στη σημερινή εποχή;

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Πηγή εικόνας: https://pixabay.com/el/users/geralt-9301/

*Το άρθρο φιλοξενήθηκε και στην ιστοσελίδα www.lep.gr