Blog

Εσύ λαμβάνεις υπόψη το κόστος ευκαιρίας στις επιλογές σου;

του Κωνσταντίνου Παπαλίτσα

–   Πως αξιολογείτε μια επένδυση; ρώτησε ο καθηγητής τους φοιτητές του.

–   Με βάση τη μέθοδο της παρούσας αξίας απάντησε ένας φοιτητής

–   Με τη μέθοδο της μελλοντικής αξίας απάντησε ένας άλλος

–   Με τη μέθοδο των επαναλαμβανόμενων αγορών είπε ένας τρίτος

–   Με τη μέθοδο της ισοδύναμης ετήσιας αξίας αποκρίθηκε κάποιος από το βάθος της αίθουσας.

–   Κάποιος άλλος έχει να προσθέσει κάτι; ρώτησε ο καθηγητής.

–   Με τη μέθοδο της περιόδου αποπληρωμής είπε κάποιος.

–   Με τη μέθοδο ωφελειών – κόστους είπε ένας τελευταίος.

–   Σωστά είπε ο καθηγητής. Αλλά τι πρέπει να προσέξουμε όταν εφαρμόζουμε όλες αυτές τις μεθόδους που αναφέρατε;

Οι φοιτητές άρχισαν να κοιτάζονται μεταξύ τους. Κάθε μέθοδος έχει τις δικές της προϋποθέσεις εφαρμογής αλλά μήπως υπάρχει κάποια που είναι κοινή σε όλες; Τότε ο φοιτητής από το βάθος της αίθουσας ζήτησε το λόγο και είπε:

–   Να συγκρίνουμε πάντα ποσά στην ίδια χρονική στιγμή (π.χ. σε παρούσα ή μελλοντική αξία) σύμφωνα με τη διαχρονική αξία του χρήματος και τον επιθυμητό ρυθμό απόδοσης.

–   Πολύ σωστά αποκρίθηκε ο καθηγητής. Εξάλλου από το Δημοτικό μας μαθαίνουν ότι δεν μπορούμε να συγκρίνουμε μήλα με πορτοκάλια αν και πολλές φορές το ξεχνάμε είπε γελώντας. Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο που ξεχνάμε συνεχώς. Μπορεί κάποιος να μαντέψει;

Οι φοιτητές άρχισαν ξανά να κοιτάζονται μεταξύ τους. Σε τι αναφερόταν άραγε ο καθηγητής τους; Τη σιωπή την έσπασε ο ίδιος λέγοντας:

–   Για να εφαρμοστεί οποιαδήποτε από τις μεθόδους που αναφέρατε προηγουμένως θα πρέπει πρώτα να προσδιορίσετε τα έσοδα και τα έξοδα της προς αξιολόγηση επένδυσης. Σε κανένα από τα διαγωνίσματα όμως που σας έχω βάλει τη φετινή χρονιά δεν λάβατε υπόψη το κόστος ευκαιρίας.

Μια αναστάτωση προκλήθηκε στην αίθουσα. Ψιθυρίσματα ακούγονταν παντού ώσπου κάποιος πήρε το θάρρος και ρώτησε.

–   Τι είναι αυτό κ. καθηγητά;

Ο καθηγητής αν και φανερά ενοχλημένος για την άγνοια των φοιτητών του (καθώς τους το είχε τονίσει επανειλημμένα στις προηγούμενες διαλέξεις και το περιέγραφε αναλυτικά και στα βιβλία του), ήταν διατεθειμένος να τους το εξηγήσει ξανά γιατί το θεωρούσε εξαιρετικά σημαντικό.

Και όντως είναι, ειδικά για τον κόσμο των επιχειρήσεων.

Ο καθηγητής λοιπόν συνέχισε με ένα παράδειγμα.

–   Ας υποθέσουμε ότι αύριο το βράδυ είστε καλεσμένοι σε ένα φοιτητικό πάρτυ. Έχετε όμως και μια άλλη επιλογή. Να καθίσετε σπίτι και να εργαστείτε εξ αποστάσεως παίρνοντας ως αμοιβή 20 ευρώ. Προφανώς εσείς επιλέγετε να πάτε στο πάρτυ αντί να δουλέψετε. Σε αυτή την περίπτωση το κόστος ευκαιρίας λοιπόν της επιλογής σας να πάτε στο πάρτυ 20ευρώ (επειδή επιλέξατε να μην εργαστείτε και θυσιάσατε την αμοιβή). Αντίστοιχα εάν επιλέγατε να μείνετε σπίτι να δουλέψετε και είχατε και δύο επιλογές, μια πιο εύκολη που θα σας επέφερε 15ευρώ και μια πιο δύσκολη που θα σας απέφερε 20 ευρώ, εάν διαλέγατε την πρώτη τότε το κόστος ευκαιρίας θα ήταν 20-15=5ευρώ που χάσατε μην επιλέγοντας τη δεύτερη. Το κόστος ευκαιρίας δηλαδή είναι το κόστος που “πληρώνουμε” εξαιτίας μιας επιλογής που κάνουμε σε σύγκριση με μία άλλη.

–   Άρα λοιπόν σε κάθε επιλογή που κάνουμε πάντα κάτι χάνουμε απάντησε ένας φοιτητής.

–   Φυτικά, εκτός και εάν δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή είπε ο καθηγητής. Αν και στα οικονομικά και κυρίως στις επενδύσεις θα πρέπει πάντα να γίνεται σύγκριση και με τη μηδενική επιλογή (do nothing). Πάντα υπάρχει εναλλακτική δηλαδή και είναι η επιλογή να μην κάνουμε τίποτα και να αφήσουμε να συνεχιστεί η υπάρχουσα κατάσταση. Πάντως το να ακολουθήσουμε την Α επιλογή ή τη Β πάντα έχει ένα κόστος ευκαιρίας εξαιτίας της λύσης που δεν επιλέξαμε καθώς τα ποσά που θεωρητικά θα εισπράτταμε τα θεωρούμε απώλεια.

–   Μα απ’ ότι φαίνεται το κόστος ευκαιρίας μπορεί να αλλάξει τελείως το αποτέλεσμα μιας μεθόδου αξιολόγησης σχολίασε ένας φοιτητής.

–   Ακριβώς αποκρίθηκε ο καθηγητής. Κάθε επένδυση έχει και ένα ρίσκο. Ανάλογα με την επιδιωκόμενη απόδοση το ρίσκο είτε μεγαλώνει είτε μικραίνει. Πολλές εταιρείες βέβαια πριν προβούν σε μια επένδυση καθορίζουν από πριν έναν ελάχιστο εσωτερικό βαθμό απόδοσης κάτω από την τιμή του οποίου θεωρούν ότι δεν αξίζει να προχωρήσουν στην επένδυση αυτή. Ουσιαστικά ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης αντιπροσωπεύει το κόστος ευκαιρίας καθώς θεωρείται ότι παρόλο που μια επένδυση έχει μια θετική απόδοση, συμφέρει την εταιρεία να διοχετεύσει τα κεφάλαια ή/και τους πόρους της σε κάποια άλλη εναλλακτική επιλογή.

Το κόστος ευκαιρίας λοιπόν δεν είναι ένα απλό κόστος αλλά ένας δείκτης που μας βοηθάει να επιλέξουμε τη μία ή την άλλη εναλλακτική. Είναι ένα κόστος που θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη είτε πρόκειται για επαγγελματικές είτε για προσωπικές επιλογές.

Η συλλογιστική που ακολουθεί αποτελεί από μόνης ένα ξεχωριστό τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης καταστάσεων γι΄ αυτό και μπορεί να επεκταθεί και σε ποσότητες πέραν του κόστους, όπως για παράδειγμα ο χρόνος, το μέγεθος κλπ. 

Ειδικά σήμερα που ζούμε σε μια εποχή όπου το time management είναι ένας γρίφος για δυνατούς λύτες, θα μπορούσαμε να αντιμετωπίζουμε καταστάσεις με βάση την παραπάνω λογική ρωτώντας κάθε φορά: “εάν το χρόνο που θα αφιέρωνα στο project A τον αφιερώσω στο project Β τι θα κερδίσω και τι θα χάσω σε κόπο, χρόνο, χρήμα ικανοποίηση κλπ;”

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Πηγή εικόνας: qimono – Pixabay