Blog

Υπάρχει λύση στο μεγαλύτερο παγκόσμιο κίνδυνο;

του Κωνσταντίνου Παπαλίτσα

Σε πρόσφατη έκθεσή του το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ αναφέρει ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα επόμενα δύο χρόνια είναι η παραπληροφόρηση (fake news), για την εξάπλωση της οποίας σημαντικό ρόλο παίζει η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ). 

Με τη σειρά της η παραπληροφόρηση δύναται να οδηγήσει σε κατακερματισμό των κοινωνιών και πόλωση των πολιτών καθώς οι τελευταίοι με την πάροδο του χρόνου θα δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να επαληθεύσουν τα γεγονότα με τα οποία αλληλεπιδρούν.

Για να απαντήθεί όμως γιατί ο κίνδυνος αυτός θεωρείται από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ως η Νο 1 απειλή, θα πρέπει πρώτα να απαντηθεί ένα άλλο ερώτημα: Πως γίνεται η ροή της πληροφορίας στη σημερινή εποχή και πως διαδιδόταν πριν δημιουργηθεί το internet;

Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από μια πληθώρα πληροφοριών (χρήσιμες ή μη) μέσω του κινητού και των social media ακριβώς λόγω της ευρείας χρήσης του internet. Παλαιότερα το κύριο μέσο ενημέρωσης ήταν η τηλεόραση το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες. Η πληροφορία διαδιδόταν με μικρότερη ταχύτητα και έτσι οι αποδέκτες είχαν το χρόνο να την επεξεργαστούν και να αντιδράσουν κατά το δοκούν.  

Με την ταχύτητα όμως που διαδίδεται η πληροφορία σήμερα δεν έχουμε καθόλου χρόνο να “βαρεθούμε” γιατί όταν νιώθουμε πλήξη και ανία σκλρολάρουμε συνεχώς σε κάποια ηλεκτρονική συσκευή και τροφοδοτούμε με data τους αλγόριθμους οι οποίοι με τη σειρά του αποφασίζουν τι θα δούμε την αμέσως επόμενη στιγμή και τι όχι. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και όταν περιμένουμε στην ουρά για μια δουλειά κοιτάμε συνεχώς το κινητό μας, κάνουμε like, comment, share κλπ.

Η συμπεριφορά μας αυτή έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται πάρα πολύ μεγάλη “φασαρία” γύρω από οποιοδήποτε θέμα. Η περισσότερη πληροφόρηση με τη σειρά της είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυξάνει και την παραπληροφόρηση. Κατ’ επέκταση όποιος προσπαθήσει να αντλήσει μια πληροφορία για κάτι που τον ενδιαφέρει, να νιώθει ότι ψάχνει ψύλλους στα άχυρα.

Ευλόγως θα αναρωτηθεί κάποιος εάν ο πλουραλισμός απόψεων βοηθάει ώστε να διαμορφωθεί μια όσο το δυνατόν ορθότερη εικόνα πάνω σε ένα θέμα. Η απάντηση είναι ναι, εάν γίνεται πρώτα το κατάλληλο φιλτράρισμα ώστε να εμφανίζονται μόνο οι σχετικές με το θέμα πληροφορίες. Σκεφτείτε κάποιος που θέλει να φτιάξει ένα άλμπουμ φωτογραφιών. Προφανώς δεν είναι το ίδιο εάν έχει να επιλέξει ανάμεσα σε 100 φωτογραφίες και ανάμεσα σε 1 εκατομμύριο φωτογραφίες. Στη δεύτερη περίπτωση μέχρι να τις βάλει σε σειρά και να βρει μια άκρη είναι πολύ πιθανό να τα έχει παρατήσει. Τη δουλειά αυτή υποτίθεται ότι την κάνουν οι μηχανές αναζήτησης οι οποίες εμφανίζουν τις “πιο σχετικές” πληροφορίες όπως λένε, σύμφωνα με τον αλγόριθμο που χρησιμοποιεί η καθεμία. 

Με την ανεξέλεγκτη όμως ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμα θεσμικό πλαίσιο που να ορίζει τη σαφώς τη χρήση της, ο αλγόριθμος αυτός μπορεί να προγραμματιστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο εμπορικούς σκοπούς μεγάλων εταιρειών που χρηματοδοτούν την ανάπτυξή του προς αυτή την κατεύθυνση. 

Από την πλευρά τους οι απλοί χρήστες δεν μπορούν να αντιδράσουν σε αυτή την εξέλιξη καθώς το τελικό ηλεκτρονικό προϊόν τους “σερβίρεται” έτοιμο προς κατανάλωση. 

Το αντίδοτο στον παραπάνω κίνδυνο είναι η εμπιστοσύνη η οποία όμως θα πρέπει οι άνθρωποι να τη σπείρουν και να την καλλιεργήσουν εκ νέου γιατί έχει ξεραθεί. Στο κομμάτι αυτό θα πρέπει να συνεισφέρουν τόσο ο ιδιωτικός όσο και ο δημόσιος τομέας, ο μεν πρώτος μέσω της εγκαθίδρυσης επιχειρηματικής κουλτούρας με βάση τον άνθρωπο και ο δε δεύτερος μέσω της αναθεώρησης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης ώστε να δοθεί περισσότερη έμφαση την ανάπτυξη ισχυρών ανθρωπίνων σχέσεων (Για περισσότερες πληροφορίες μπορείς να διαβάσεις τα σχετικά άρθρα του blog με τίτλους: Μήπως η αναθρωποκεντρική κουλτούρα έχει ως κέντρο το πρόσωπο και όχι τον άνθρωπο; και Όταν το υποκείμενο γίνεται αντικείμενο). 

Το εγχείρημα είναι αρκετά δύσκολο αλλά αξίζει να γίνει μια προσπάθεια από όλους μας.

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Πηγή εικόνας: Bru-nO – Pixabay