Blog

Τελικά μήπως βλέπουμε μόνο αποτελέσματα και ό,τι προηγείται είναι αφανείς διαδικασίες;

γράφει ο Κωνσταντίνος Παπαλίτσας

Πόσοι από εμάς έχουν προβληματιστεί σχετικά με τα στάδια που έχουν προηγηθεί ώστε να έχουμε στη διάθεσή μας μια πληθώρα από προϊόντα και υπηρεσίες;

Και προφανώς δεν αναφερόμαστε σε εξειδικευμένα πράγματα που απαιτούν ιδιαίτερα προσόντα από άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό μέχρι ειδικές εγκαταστάσεις και σπάνιες πρώτες ύλες καθώς τέτοια γεγονότα προβάλλονται ως μοναδικά από την πλειοψηφία των ΜΜΕ μέσω ειδικών ρεπορτάζ, αφιερωμάτων κλπ.

Αναφερόμαστε σε καθημερινά γεγονότα τα οποία φτάνουν σε εμάς ως αποτελέσματα μιας σειράς διαδικασιών για τις οποίες δεν έχουμε ούτε επαφή ούτε πληροφόρηση. Για να γίνουμε πιο κατανοητοί ας δούμε μερικά παραδείγματα.

Φως, νερό, τηλέφωνο

Τρεις βασικές ενέργειες που κάνουμε όταν βρισκόμαστε στο σπίτι μας και θεωρούμε δεδομένο το αποτέλεσμα είναι να πατάμε το διακόπτη και να ανάβει το φως, να ανοίγουμε τη βρύση και να τρέχει νερό και να σηκώνουμε το τηλέφωνο και να καλεί τον επιθυμητό αριθμό. Ακριβώς επειδή τις τρεις αυτές ενέργειες και τα αντίστοιχα αποτελέσματα τα θεωρούμε δεδομένα δεν μπαίνουμε καν στη διαδικασία να αναλογιστούμε τι κρύβεται πίσω από αυτές τις βασικές κατά τα άλλα διαδικασίες, τι απαιτείται δηλαδή να γίνει ώστε να φτάσει στο σπίτι μας το φως, το νερό και το τηλέφωνο.

Οι μεταφορές

Είτε χρησιμοποιούμε τα ΜΜΜ (Μέσα Μαζικής Μεταφοράς) είτε ιδιωτικό όχημα για να εκτελέσουμε τις καθημερινές μας μετακινήσεις (για εργασία, διασκέδαση κλπ) θα πρέπει να πληρώσουμε εισιτήριο ή να βάλουμε καύσιμο αντίστοιχα. Αμφότερες οι ενέργειες αυτές απαιτούν μόνο λίγα λεπτά από το χρόνο μας αλλά στην πραγματικότητα και αυτές κρύβουν από πίσω τους μια πληθώρα προαπαιτούμενων διαδικασιών ώστε να λάβει ο τελικός χρήστης το αναμενόμενο αποτέλεσμα.

Το φαγητό

Αντίστοιχο είναι και το παράδειγμα του φαγητού, όπου για να φτάσει στο πιάτο μας σερβιρισμένο ένα γεύμα απαιτείται να προηγηθούν μια σειρά από αφανείς σε εμάς διαδικασίες για τις οποίες κανείς δε νοιάζεται καθώς θεωρούνται και πάλι αυτονόητες.

Τι συμβαίνει όμως όταν κάποιος έρθει σε επαφή με κάποιο επιμέρους στάδιο της διαδικασίας και όχι απευθείας με το τελικό αποτέλεσμα;

Συνεχίζοντας με το παράδειγμα του φαγητού και με αφορμή τη γιορτή του Πάσχα,  παραθέτουμε παρακάτω έναν μάλλον λίγο μακάβριο διάλογο ενός μικρού αγοριού (Α) όπου είχε πάει με τον παππού (Π) του το Μ. Σάββατο να παραλάβουν το αρνάκι που είχαν παραγγείλει από το κρεοπωλείο της γειτονίας τους:

-Α: Παππού γιατί το αρνάκι είναι μέσα στη σακούλα;

-Π: Για να μη λερώσει το αμάξι αγόρι μου.

-Α: Γιατί να λερώσει παππού;

-Π: Γιατί έχει αίματα αγόρι μου.

Το αγόρι άρχισε να παρατηρεί καλύτερα το αρνάκι που ήταν μέσα στη σακούλα και μέσα στα αίματα.

-Α: Είναι ζωντανό παππού;

-Π: Όχι αγόρι μου.

-Α: Αφού έχει ανοιχτά τα μάτια.

-Π: Ναι αλλά δεν κουνιέται. Και επιπλέον του έχουν βγάλει και το μαλλί.

Το αγόρι σοκαρίστηκε καθώς άκουσε αυτά τα λόγια και σαφώς μπερδεμένο καθώς ήταν παρατήρησε ακόμη καλύτερα το νεκρό αρνάκι μέσα στη σακούλα και με έντονο προβληματισμό είπε:

-Α: Τί του κάνανε ρε παππού;

Ο παππούς έχοντας δει αυτή την εικόνα δεκάδες φορές τα θεωρούσε όλα απόλυτα φυσιολογικά ενώ το μικρό αγόρι που το έβλεπε για πρώτη φορά δεν μπορούσε να συλλάβει γιατί γινόταν όλα αυτό.

Αν του βάζανε απλά να φάει ένα πιάτο μαγειρεμένο αρνάκι το αγόρι δεν θα είχε προβληματιστεί. Το γεγονός όμως ότι το αγόρι ήρθε σε επαφή με ένα ενδιάμεσο στάδιο της όλης διαδικασίας το έκανε να αισθανθεί περίεργα. Σημαντικό βέβαια ρόλο έπαιξε και το νεαρό της ηλικίας του αγοριού καθώς ο παππούς δεν είχε την ίδια αντίδραση παρόλο που είχε μπροστά του την ίδια αποκρουστική εικόνα με τον εγγονό του.

Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο αυθορμητισμός της ίδιας της φράσης του αγοριού (-Τι του κάνανε ρε παππού) καταδεικνύει ότι το παιδί κατάφερε να αντιληφθεί ότι για να έχει μπροστά του αυτή την εικόνα είχαν προηγηθεί μια σειρά από άλλες διαδικασίες.

Η παραπάνω διαπίστωση μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως οι ίδιες οι δομές της κοινωνίας αφήνουν εσκεμμένα πολίτες εκτός των επιμέρους διαδικασιών (τις οποίες γνωρίζουν μόνο οι άμεσα εμπλεκόμενοι) και «σερβίρουν» έτοιμο το τελικό αποτέλεσμα ώστε να μην υπάρχουν αντιδράσεις όπως του μικρού αγοριού παραπάνω.

Επιπλέον στοχεύουν να τους κρατούν απασχολημένους με άλλα θέματα (ακρίβεια, στέγαση, εργασιακά κλπ) έτσι ώστε ακόμα και αν έρθουν σε επαφή με κάποιο ενδιάμεσο στάδιο μιας αφανούς διαδικασίας να μη δώσουν την απαιτούμενη έμφαση και να την προσπεράσουν σαν κάτι φυσιολογικό (βλέπε αντίδραση παππού).

Είναι σαν να στέκεσαι πάνω σε μια γέφυρα και να παρατηρείς τη θάλασσα. Όσο πιο μακριά προσπαθείς να δεις τόσο λιγότερες λεπτομέρειες διακρίνεις. Ένα παιδί θα μπορούσε να δει και να προσέξει πολλά περισσότερα από έναν ανήλικα όχι μόνο γιατί έχει καλύτερη όραση αλλά επειδή ο τελευταίος έχει εκπαιδευτεί με τα χρόνια να βλέπει μέχρι ενός ορισμένου σημείου και να μην το προβληματίζει εάν η εικόνα που χάνεται στο βάθος του ορίζοντα είναι από φυσική ή τεχνητή ομίχλη.

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Πηγή εικόνας: Pexels – Pixabay